Archives

ABD, New Haven: Atatürk Heykeli

ABD, New Haven: Atatürk Heykeli [10]

Heykel, Amerika’nın Connecticut eyaletindeki New Haven kentindedir. Heykel, Yalova Belediyesi tarafından 1998 yılında heykeltıraş Haluk Tezonar’a yaptırıldı.

Heykel, ilk önce Yalova’daki meydana dikildi. 2010 yılında buraya yeni bir Atatürk anıtı yapılması üzerine sökülerek Arboretum’a kondu. [1]

Yalovalı olan Türk Amerikan Dernekleri Federasyonu (TAFD) Genel Sekreteri Faruk Acar, aynı yıl Yalova Belediye Başkanı Yakup Koçal’a ABD’nin New Jersey eyaletindeki Paterson şehrindeki bir alana Atatürk heykeli koymayı düşündüklerini söyleyerek, Yalova’daki meydandan sökülen heykeli istedi.[2]

Bu talebi görüşen Yalova Belediye Meclisi, söküldükten sonra depoya konan 3 metrelik Bronz Atatürk Heykeli’nin Amerika’nın New Jersey eyaletinde bulunan Peterson Kentinde oluşturulan Atatürk Parkına konmak üzere Amerika’ya gönderilmesini oy birliği ile kabul etti. Bu karara dayalı olarak ve heykelin yapımcısından da onay alınarak, şu andaki heykelden önce Cumhuriyet Alanında yer alan bronz heykel 3 bin TL’lik nakil ücreti de karşılanarak gemiyle Amerika’nın Peterson şehrine gönderildi. [3]

2010 yılında ABD’ye gönderilen heykel, ortaya çıkan çeşitli sorunlar nedeniyle Peterson kentine dikilmedi. 2016’ya kadar havayolu ve kargo şirketleri ile konsolosluk depolarında kaldı.

2016 yılında Atatürkçüler Birliği Derneği başkanı ve kurucusu Feray Gökçek, Amerika’nın Connecticut eyaletinin New Haven kentinde bulunan kendi arazisini heykel için tahsis etti. Ekonomik sorumlulukları üstlendi, yasal sorunları giderdi ve kendi arazisi üzerindeki heykelin açılışını sağladı.[4]

Feray Gökçek heykelin yerleştirilmesinde bizzat çalışmış; peyzaj ve ışıklandırma işlerini kendisi yapmıştır.

Atatürk heykeli, bronzdan yapılmıştır.  İki buçuk ton ağırlığında ve 3 metre yüksekliğindedir. [5]

2016 yılı 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nda yapılan açılışa, CHP Amerika temsilcisi Yurter Özcan ve Amerika Kemalistler Derneği başkanı ile New York, New Jersey, Boston, Washington DC ve diğer şehirlerden gelen konuklar   katıldı.[6]

Açılışta ABD’de Türk Amerikan toplumu içeresinde birçok sivil toplum kuruluşunda görev alan Amerika Kemalistler Birliği başkanı Eşref Bodur “Bugün Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’da tutuşturduğu kurtuluş, bağımsızlık meşalesinin Anadolu’da elden ele, gönülden gönüle dolaşmasının 97. yıldönümü.“ diyerek, katılımcıları saygı duruşuna davet etti. Devamında İstiklal Marşı ile Amerikan milli marşı söylendi.[7]

Feray Gökçek törende yaptığı konuşmada “Türkiye’de iktidar sahipleri bu ismi silmeye çalışıyor. Bu mümkün değildir, çünkü Atatürk gökyüzüdür. Bunlar emin olun ki geldikleri gibi gideceklerdir. Monarşi, oligarşi diktatörler doğurur, demokrasinin diktatör doğurduğu bizim ülkemizde görülmüştür. Bu bir araştırma konusudur” dedi.[8]

Ayrıca Feray Gökçek, evinin olduğu yerleşkeye girilen kapıyı “Misak-ı Milli”, kendi ikametgâhını “Çankaya” olarak adlandırmış.  “Misak-ı Milli” kapısından girince kendisinin döşediği 1071 adet taşın olduğu bir kaldırıma geliniyor. Aynı bölümde Atatürk heykeli ve Atapark yazılı köşe, Atatürk’ün ayak bastığı tüm illerin adının yazılı olduğu bir tablo görülüyor. Yerleşkede muhafız alayının oluştuğu il sembolü “Giresun”, başkent “Ankara” ve “Amerika Atatürkçüler Birliği “adlı odalar ile Atatürk’ün Anadolu topraklarına en son kattığı “Antakya” adı verilmiş bir misafirhane, Atatürk resimleri ve Türk bayrağı da bulunuyor. Yerleşkedeki bahçenin bir bölümü de “Ata Park” olarak adlandırılmış.[9]

Günümüzde Connecticut ve komşu eyaletlerde yaşayan Türkler, ulusal bayramlar ile birçok töreni bu heykelin bulunduğu alanda gerçekleştiriyor.

[1] Yalovamız, “Amerika’ya Gönderilen Atatürk Anıtında Anma Töreni”, 13.11.2019, erişim: 10.10.2024

[2] Sabah, “ABD’ye Atatürk heykeli”, 07.01.2010, erişim: 10.10.2024

[3] Yalovamız, “Atatürk Anıtı Amerika Yolcusu”, 06.01.2010, erişim: 10.10.2024,

[4] dunyadaataturk.com, “ABD-New Haven: Atatürk Heykeli”, erişim: 10.10.2024

[5] ABDPOST,” 30 Ağustos New Haven Atatürk Parkında Kutlanacak”, 23.07.20217, erişim: 10.10.2024,

[6]Oda tv, “Atatürk heykeli ABD’de dikildi”, 20.05.2016, erişim: 10.10.2024

[7] U.Serdar ALPER, YouTube, “ABD’nin Connecticut eyaletindeki New Haven `de Atatürk heykeli törenle açıldı.”, 24.05.20216, erişim: 10.10.2024

[8] Posta, “ABD’deki Atatürk anıtı törenle açıldı”, 20.05.20216, erişim: 10.10.2024

[9] Ata Kültür Tv, YouTube, “En Güzel ATATÜRK Heykellerinden Biri New Haven’de Bir Kardeşimizin Evinin Bahçesinde”, 02.10.2022, erişim: 10.10.2024

[10] Görsel: Facebook, Feray Gökcek, 28 Nisan 2017, erişim: 10.10.2024

ABD-Michigan, Atatürk Park: Atatürk Büstü

Atatürk Büstü, ABD’nin Michigan eyaletinin Wixom kentinde bulunan ve Kısa adı TACAM olan Michigan Türk-Amerikan Kültür Derneği (Turkish American Cultural Association of Michigan) tarafından yaptırılan Atatürk Parkı’nın girişindedir.

Büst, Kanada’nın Toronto kentinde yaşayan heykeltıraş Gabriel Ruhi Tuna’ya yaptırıldı.[1]

2019’da Açılan Atatürk Parkı içindeki Atatürk Büstünün kaidesinde “M. Kemal Atatürk 1881-1938” yazılıdır.

Ruhi Tuna[2] İran’ın Doğu Azerbaycan eyaletinde doğmuş (1965) heykeltıraş ve ressamdır. Azerbaycan’ın özerklik isteğini betimleyen bir karikatür çizdiği için tutuklanmış; 7 yıl İran’da hapis yatmıştır.

Hapisten çıktıktan sonra, zulüm gördüğü için 1999 yılında Türkiye’ye gelmiştir. 2006 yılında Türkiye’den vatandaşlık alamadığı için eşi ile birlikte Kanada’ya yerleşmiş; 30 Ekim 2021‘de Kanada’da  vefat etmiştir.[3]

Sanatçı, 14.05.2019’da bir gazetede yayımlanan röportajında şöyle demiştir:

“İran-Tebriz yakınlarında Meraga’da doğdum ama Anadolu kökenliyim. Heykeltıraşım. Ayrıca resim ve müzikle de ilgileniyorum. Anadolu hepimizin yüreğindedir. Anadolu insanı dünyanın neresine giderse gitsin kültürünü götürür.

İlk olarak kolejde güzel sanatlar aldıktan sonra York Üniversitesi’nde de görsel sanatlar üzerine eğitim aldım. Şimdi ise Ryerson Üniversitesi’nde müzik üzerine eğitim alıyorum.

Tebriz’den ayrıldıktan sonra Türkiye’de 8 yıl kaldım. Anadolu’da çeşitli heykellerim var. Kanada’daki ilk heykel çalışmam 2007 yılında Carassauga festivali için hazırladığım Atatürk büstü olmuştu. Onu hiçbir kaynak fotoğraf kullanmadan, kafamdan yapmıştım. 2008’de bir de Atatürk rölyefim oldu.

Yaptığım bir diğer Atatürk büstü ise ABD, Michigan’da bulunan TACAM isimli sivil toplum kuruluşunun merkezinin olduğu Atatürk Parkı’na konulacaktır.”[4]

Radyo Barış’ın, “1000 köye 1000 Atatürk büstü’ kampanyasında, polyester malzemeden yapılmış ve bin adet çoğaltılmış Atatürk büstü de sanatçıya aittir.[5]

Michigan, Atatürk Park: Atatürk Büstü [6]

[1] TELE1, “Türkiye dışında en büyük Atatürk Parkı, ABD’de Michigan’da açılıyor”,  04.05.2019, erişim: 11.10.2024

[2] Görsel: Kanada Alevi Kültür Merkezi (Canadian Alevi Culture Center), “Gabriel Ruhi TUNA”, erişim: 11.10.2024

[3] Vikipedi, “Ruhi Tuna”, erişim: 11.10.2024

[4] Perfectgazete (Kanada’nın Türkçe Sesi), “Gabriel Ruhi Tuna”, 14.05.2019, erişim: 11.10.2024,

[5] Haber7com, “1000 köye 1000 Atatürk büstü”, 28.04.2006, erişim: 23.10.2024,

[6] Atatürk Büstü Görselleri: TACAM, “Opening of Ataturk Park (Atatürk Parkı’nın Açılışı)”, erişim: 11.10.2024