Türkiye Dışındaki Ülkelerde Atatürk Yeni Zelanda-Wellington, Yeni Zelanda Te Papa Tongarewa Müzesi (Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa), Gallipoli the scale of our War (Gelibolu: Savaşımızın Boyutu) sergisi: Atatürk’ün Resmi ve Sözleri Atatürk’ün resmi ve özlü sözleri Yeni Zelanda’nın başkenti Wellington’daki etnografya ve sanat müzesi “Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa” binası içindedir. Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa, “Sömürge Müzesi” adıyla 1865’te Wellington’da açıldı. Müzede, bilimsel koleksiyonlara öncelik verilmişti. 1907 yılında Sömürge Müzesi’nin adı Dominion Müzesi olarak değiştirildi. 1913’teki Bilim ve Sanat Yasası aynı binada ulusal bir sanat galerisinin yolunu açtı. (Ulusal Galeri ve Dominion Müzesi) 1936’da, Dominion Müzesi ve yeni Ulusal Sanat Galerisi’ni barındıracak yeni bir bina Buckle Caddesi’ne taşındı. Yeni Zelanda Güzel Sanatlar Akademisi’ni bünyesine kattı. Dominion Müzesi, 1972 yılında Ulusal Müze oldu. 1992 tarihli Yeni Zelanda Müzesi Te Papa Tongarewa Yasası, Yeni Zelanda’nın kültürel olarak çeşitli toplumunu temsil etme ve daha geniş bir kitleye ulaşma yönünde bir değişim gösterdi. Koleksiyonlara ve ülkenin bunlara erişimine vurgu yapıldı. 1994 yılında yeni müzenin inşasına başlandı. 14 Şubat 1998’de, ulusal sanat koleksiyonunu da bünyesinde barındıran Te Papa, Wellington’daki Cable Street’te açıldı. Te reo Māori dilinda “Te Papa Tongarewa”, tam anlamıyla ‘hazine kabı‘ anlamına gelir. Daha kapsamlı bir yorumlama ise “Yeni Zelanda’daki ana topraktan gelen değerli şeyler ve insanların kabı”dır.[1] Müze, 36.000 m2 ye yayılan 6 katlı yapısı ile ülkenin hem ulusal hem de en büyük müzesidir. Giriş ücretsizdir. İçerisindeki koleksiyon ve sergilerde başta Gelibolu Savaşı, Yeni Zelanda’nın antik zamanlardan bugüne tarihi, Maoriler, Pasifik Kültürü, sanat, fotoğrafçılık ile ilgili eserlere ev sahipliği yapmaktadır. Müzenin içinde Maoriler ile İngilizler arasında yapılan savaşlar hakkında bilgiler ve eserlerin yer aldığı galeri, Yeni Zelanda’nın jeolojik oluşumu ve volkanlarını, Maoriler’in tarihi ve kültürlerini, Yeni Zelanda’nın geçmişten bugüne kuşları ve yaban hayvanlarını konu alan sergiler gibi birçok başka sergi de yer almaktadır. Müzedeki sergilerden birisi, Gelibolu Savaşı’nı konu alan sergi “Gelibolu: Savaşımızın Boyutu” (Gallipoli: The Scale of Our War) sergisidir.[2] Gallipoli the scale of our War (Gelibolu: Savaşımızın Boyutu) sergisi, kendilerini olağanüstü koşullarda bulan sekiz sıradan Yeni Zelandalının kendi gözleri ve sözleriyle, I. Dünya Savaşındaki sekiz aylık Gelibolu deneyimlerini anlatıyor. 2.719 kişinin yaşamını yitirdiği Gelibolu’yu anlatan çığır açan bu sergide, yedi askerin ve bir hemşirenin ultra gerçekçi figürleri, gerçek boyutunun 2,4 katı büyüklüğündedir. Anıtsal bir ölçekte, bir zaman anı dondurulmuş olarak yakalayan sergide, dev heykellerin yapımı tam 24.000 saat sürdü ve zengin tarihlerini araştırmak için sayısız saat harcandı. Yeni Zelanda’nın Gelibolu hikâyesini canlandıran 3 boyutlu haritalar ve projeksiyonlar, minyatürler, maketler, dioramalar ve çeşitli etkileşimli deneyimler oluşturmak için de son teknoloji kullanıldı.[3] Sergideki büyük ölçekli heykeller ve savaş sahnelerini, Peter Jackson ile yakın bir şekilde çalışan ve Yüzüklerin Efendisi, Hobbit, Warcraft Başlangıç ve Avatar gibi filmleri destekleyen özel efektler ve yaratıcı tasarım stüdyosu Weta Workshop yaptı. [4] Te Papa’nın Wētā Workshop ile yakın işbirliği içinde yarattığı ve son derece ilgi gören Te Papa sergisi “Gelibolu: Savaşımızın Boyutu” sergisi, Yeni Zelanda askerlerinin I. Dünya Savaşı’nda ANZAC güçlerinin bir parçası olarak Gelibolu’ya çıkmasının 100. yıl dönümü olan 2015 yılında açıldı. Sürükleyici müze deneyimleri için küresel bir ölçüt oluşturan bu sergi, 2032 Nisan ayına kadar uzatıldı. Başlangıçta serginin sadece dört yıllığına yerinde kalması amaçlanmıştı. Başlangıçta 2019’da kapanması planlanan proje önce 2022’ye, ardından da 2025’e uzatıldı. Bu son uzatmayla Gallipoli: The Scale of Our War, 2032’de kapandığında 17 yıldır gösterimde kalmış olacak. Gelibolu: Savaşımızın Boyutu sergisi, serginin ömrünü uzatmak için gerekli bakım ve yükseltmeler nedeniyle 21 Temmuz 2025 Pazartesi – 12 Eylül 2025 Cuma tarihleri arasında kapalı olacaktır.[5],[6] Gelibolu’dan getirilmiş Osmanlı askerlerine ve Yeni Zelanda askerlerine ait eşyaların da bulunduğu Gallipoli: The Scale of Our War (Gelibolu: Savaşımızın Boyutu) sergisinde, Mustafa Kemal Atatürk’ün resmi ile 1915 ve 1934 yıllarında yaptığı aşağıdaki konuşmalarından yapılmış alıntılara da verilmiştir. 18 Mart 1915’te Çanakkale Boğazı geçiş harekâtı başarısızlıkla sonuçlanınca karadan çıkmayı planlayan düşman birlikleri, bu eylemlerini 25 Nisan 1915 sabahında Arıburnu bölgesinden gerçekleştirmek için harekete geçti. 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal (Atatürk), 25 Nisan sabahında Arıburnu bölgesinden duyulan top sesleri üzerine bölgeye bir tabur sevkinin gündeme gelmesiyle tümene bağlı 57. Alay’ı, bir top bataryası ve süvari birliğiyle bölgeye gönderdi. Askerlere “Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler gelir, başka komutanlar hâkim olabilir.” Dedi. Atatürk’ün bu sözüyle canlarını ortaya koyarak savunma yapan 57. Alay’ın kahramanlıkları ve ortaya koyduğu başarı halen de gururla anlatılan bir başarı hikâyesidir. Atatürk’ün bu sözü, The Scale Scale of Our War (Gelibolu: Savaşımızın Boyutu) sergisinde İngilizce olarak şu şekilde yazılıdır: “I don’t order you to attack, I ordere you to daed. By the time we are dead, other units and commanders we have home up the take our place. Mustafa Kemal (Atatürk)” Atatürk, Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Savaşlarında yaşamını yitiren askerlerinin annelerine 1934 yılında şöyle seslenmiştir: “Bu memlekette kanlarını döken kahramanlar! Burada bir dost vatanın toprağındasınız. Huzur içinde uyuyunuz. Sizler Mehmetçikle yan yana koyun koyunasınız… Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı siliniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler. Onlar bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır. Atatürk” The Scale Scale of Our War (Gelibolu: Savaşımızın Boyutu) sergisinde, Atatürk’ün bu konuşmasının şu bölümü İngilizce olarak alıntılanmıştır: “Those heroes that shed their blood and lost their lives … are now lying in the soil of a friendly country … and are in peace … THEY HAVE BECOME OUR SONS AS WELL.’ Kemal Atatürk, commander of the Turkish 19th Division at Gallipoli and founder of the Turkish republic, 1934”[7] (‘Kanlarını döken ve canlarını kaybeden o kahramanlar … şimdi dost bir ülkenin topraklarında yatıyorlar … ve huzur içindeler. ‘ONLAR DA BİZİM EVLATLARIMIZDIR.’ Gelibolu’daki Türk 19. Tümen Komutanı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Kemal Atatürk, 1934”) Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa), Gallipoli the scale of our War (Gelibolu: Savaşımızın Boyutu) sergisi[8 [1]Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa, “Our history Te whakapapa o Te Papa”, erişim: 03.01.2025 [2]Murat Özer, “Yeni Zelanda Müzesi’nde Gelibolu Sergisi”, 18.01.2018, erişim: 03.01.2025, [3]Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa (Yeni Zelanda Müzesi Tongarewa Müzesi), “Gallipoli: The Scale of Our War (Gelibolu: SavaşımızınBoyutu)”, erişim: 09.05.2025 [4] Chaosbunker, “Wellington Te Papa – Gallipoli The Scale of our War”, erişim: 09.05.2025 [5]Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa (Yeni Zelanda Müzesi Tongarewa Müzesi), “Te Papa extends Gallipoli: The Scale of Our War exhibition to 2032 (Te Papa, Gelibolu: Savaşımızın Ölçeği sergisini 2032’ye kadar uzattı)”, Mon 17 Mar 2025, erişim: 09.05.2025 [6] 1 News, “Te Papa’s popular Gallipoli exhibit extended until 2032 (Te Papa’nın popüler Gelibolu sergisi 2032’ye kadar uzatıldı)”, Sun, Mar 16, erişim: 09.05.2025 [7]Serhanbali – Serhan Bali, “Museum of New Zealand Te Papa / Muhteşem bir “Gelibolu” sergisi ziyaret ettik…”,14 Ocak 2025, erişim: 10.05.2025 [8]Gelibolu Sergisi Görselleri: Serhanbali – Serhan Bali, “Museum of New Zealand Te Papa / Muhteşem bir “Gelibolu” sergisi ziyaret ettik…”,14 Ocak 2025, erişim: 10.05.2025