İsrail'de Atatürk İsrail-Beer Sheva: Mustafa Kemal Atatürk Meydanı Mustafa Kemal Atatürk Meydanı, İsrail’in güneyindeki “Necef’in başkenti” olarak bilinen, Birüssebi olarak da adlandırılan Beerşeba (Be’er Sheva) kentindedir. Park tanıtım tevhasında “רחבת מוסטפה כמאל אטאטורק / (1938-1881) / מייסד הרפובליקה של תורכיה / MUSTAFA KEMAL ATATURK plaza” (Mustafa Kemal Atatürk Meydanı / (1881-1938) / Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu / MUSTAFA KEMAL ATATÜRK meydanı) yazılıdır. [1] Türkiye ile Beerşeba Belediyesi tarafından yaptırılan bu anıtın bulunduğu meydana “Mustafa Kemal Atatürk Meydanı” adının verilmesi fikrinin öncülüğünü Ber Şevalı bir Yahudi olan İzak Şatil yapmıştır. Atatürk’ün çocukluğundan bu yana kendisi için bir “kahraman” olduğunu vurgulayan İzak Şatil, ilk kez Türkiye’ye gittiğinde, otellerine doğru yol alırken, insanların büyük bir coşku içinde kutlama yaptıklarını görür. Her tarafta bayrakların asılı olması dikkatini çeker ve bunun ne olduğunu sorar. “Cumhuriyet kutlamaları” yanıtı aldığında, bundan çok etkilenir ve o günden sonra İsrail’e dönüşünde, hem Şehitler Günü’nün anma törenleri sırasında, hem de Cumhuriyet bayramından iki gün önce balkonuna Türk Bayrağı astığını ifade ederek, “Türk halkına büyük saygım var” demektedir. İzak Şatil, Beerşaba’daki cadde, sokak ve bahçeleri isimlendiren komisyonda üye iken, bu meydana “Mustafa Kemal Atatürk” adının verilmesinin çok uygun olacağını düşünür. Bunun için üyesi olduğu komisyona öneri verir. Önerisi 2008’de komisyonda kabul edilir. Komisyonun bu konudaki kararı, Belediyece de onaylanır. “Burada Kennedy, Roosvelt isimleri yok… Ama artık Atatürk’ün adı var…” diyen İzak Şatil’e bu süreza, Belediye Başkanı Yaakov Terner de büyük destek verir. Yaakov Terner genç bir İsrail Hava Kuvvetleri pilotu olarak görev yaparken Türkiye’ye gitmiş, İzmir Gaziemir ve Konya’da bulunmuştur. Terner, o günlerden bu yana Türkiye’ye karşı her bakımdan yakınlık hisseden, Türk halkına çok derin ve sıcak duygular besleyen biridir. Osmanlı döneminden birçok iz taşıyan Beer Sheva’da “Eski Kent” olarak bilinen çarşının yanı sıra Osmanlı döneminden kalma evler ve binaların bulunduğunu ifade eden Belediye Başkanı, Atatürk büstü ve meydanıyla kentin Türk geçmişiyle birlikte yaşatılacağını ifade etmiştir.”[2] Açılışı 2008 yılında yapılan Mustafa Kemal Atatürk Meydanının olduğu yer, kentteki Osmanlı dönemi eski Hicaz Demiryolu’nun istasyonunun hemen yanında olup, alanda Türk Şehitliği ile bir de Atatürk büstü vardır. Eski Hicaz Demiryolları: 2. Abdülhamit döneminde 1900-1908 tarihleri arasında inşa edilen Hicaz Demiryolları’nın bir kolu da Beer-Sheva’da bulunuyor. Halen müze olarak kullanılıyor.[3] Beer Sheva (Birüssebi) Türk Şehitliği İsrail: Beer Sheva 298 şehidin bulunduğu şehitliktir. Bu bölgede I. Dünya Savaşı sırasında İngilizlerle yapılan muharebelerde 5000 civarında şehit verilmiştir. Beer Sheva Cephesinde şehit olan askerlerimizin anısına Beer Sheva Belediyesinin de katkılarıyla 21 Ekim 2002’de yapılmıştır. Bakımından Tel Aviv Askerî Ataşeliği sorumludur.[4] Anıtın alt tarafında kaide bölümünde “Bu anıt vatan uğruna Beer Sheva Cephesinde şehit düşen şerefli Türk Ordusunun 298 askeri anısına yapılmıştır.” ve “1914-1918 yılları arasında Beer Sheva Cephesinde şehit düşen şerefli Türk Ordusunun 298 askeri adına Türkiye Cumhuriyeti ile Beer Sheva Belediyesi tarafından 21 Ekim 2002 tarihinde yaptırılmıştır.” yazılıdır.[5] Atatürk büstü, Türkiye’de yapılarak Beer Sheva’ya getirildi. Büstün açılışı, Mustafa Kemal Atatürk Meydanı ile birlikte, 2008 yılında yapılmıştır. Büstün kaidesinde Atatürk’ün özlü sözü “Yurtta Barış, Dünyada Barış” ile Mustafa Kemal ATATÜRK (1881 – 1938) ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu” ifadesi Türkçe, İbranice ve İngilizce olarak yazılıdır. “Yurtta Barış, Dünyada Barış” Mustafa Kemal ATATÜRK (1881 – 1938) Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu “שלום בבית, שלום בעולם” מוסטפה כמאל אטאטורק מייסד הרפובליקה של תורכיה “Peace at Home Peace in the World” Mustafa Kemal ATATÜRK Founder of the Republic of Turk[6] İsrail’de Beer Sheva kentindeki Mustafa Kemal Atatürk Meydanı ve bu meydandaki Atatürk büstü ile birlikte Tel Aviv’de kentinde Atatürk Caddesi ve Hayfa kentinde de Atatürk Ormanı vardır. [1]Görsel: The Holy Land, by Zahi Shaked, YouTube, “The Turkish Soldiers Monument and Mustafa Kemal Atatürk Memorial, Beersheba, Israel” (Türk Askerleri Anıtı ve Mustafa Kemal Atatürk Anıtı, Beerşeba, İsrail), 26.02.2021, erişim: 31.10,2024 [2]Milliyet, “İsrail’in ilk Atatürk meydanı Ber Şeva’da…”, 25.10.2008, erişim: 31.10.2024 [3]AA, Salih Zeki Fazlıoğlu “Beer-Sheva’da Osmanlı izleri / Fotoğraflar”, 16.02.2017 erişim: 31.10.2024, (Demiryolu görsel de aynı kaynak) https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/beer-shevada-osmanli-izleri [4]dergipark.org.tr, Cengiz Dönmez, “I. Dünya Savaşıyla İlgili Yurt Dışındaki Türk Şehitlikleri”, Akademik Bakış, Cilt 7, Sayı 14, Yaz 2014, erişim: 31.10.2024 [5]Görseller: Vikipedi, “Mustafa Kemal Atatürk Anıtı (Beerşeba)”, erişim: 31.10.2024 [6] Görsel: tr.m.wikipedia.org, “Dosya:Mustafa Kemal Ataturk Memorial next to the Turkish Soldiers Monument in Beersheba.jpg”, erişim: 31.10.2024