Kanada'da Atatürk Kanada-Newfoundland, St. John’s, Çanakkale Ruhu Anıtı: Atatürk’ün Gelibolu’da Yaşamını Yitirenlerin Annelerine Seslenişi Atatürk’ün Çanakkale Savaşlarında Gelibolu’da yaşamını yitirenlerin annelerine seslenişindeki özlü sözleri, Kanada’nın Newfoundland eyaletinin başkenti St. John’s’da bulunan Çanakkale Ruhu Anıtının bilgilendirme panosunda yazılıdır. Çanakkale Ruhu Anıtı Çanakkale Ruhu Anıtı, Çanakkale Şehitler Abidesi ve Türk Bayrağı formlarını üzerinde taşımaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığınca tasarlanmış ve Karabük’te dökümü gerçekleştirilmiştir. Cumhuriyetimizin 100.yılında, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı koordinasyonunda I.Dünya Savaşında Çanakkale’de hayatını kaybeden Türk askerlerinin aziz hatırasını Kanada’da sonsuza kadar yaşatmak için yapılmıştır.[1] Kanada, I. Dünya Savaşında Gelibolu Yarımadası’nda savaşan ülkeler arasındadır. Newfoundland ve Labrador Eyaleti bölgesinden gelen 34 subay ve 1.042 erden müteşekkil Newfoundland Alayı, 1915’in Eylül ayında Gelibolu’da savaşa katıldı, özellikle cephenin tahliyesi esnasında önemli görevler aldı. Alay, Çanakkale’den sonra Batı Cephesi’nde de farklı muharebelere katıldı ve gösterdiği başarılar dolayısıyla Büyük Britanya Kralı 5. George tarafından isimlerinin önüne Kraliyet unvanı verilerek ödüllendirildi (Newfoundland Kraliyet Alayı-Newfoundland Royal Regiment). Kanada’nın Newfoundland ve Labrador eyaletinin I. Dünya Savaşı sırasında ölen askerleri için Çanakkale’de anıt dikme talebi Türkiye tarafından uygun bulunmuş; bu alayın sembolü olan bir Karibu heykeli dikilmesine karşılık, eyalet başkenti St. John’s’ta da Çanakkale şehitlerini yaşatan bir abidenin konması kararlaştırılmıştır. Caribu Heykeli, Çanakkale Tarihî Alanı’nda Softa Tepe’de (Hill 10) 23 Eylül 2022 tarihinde Newfoundland ve Labrador Eyaleti Başbakanı Andrew Furey ile Kanada Gazi İşleri Bakanı Lawrence Archibald MacAulay’in; ülkemizden de Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ve Çanakkale Valisi İlhami Aktaş’ın da katıldığı törenle açıldı. Türk askerini onurlandıran ve Çanakkale Muharebelerini sembolize eden Türk anıtı (Çanakkale Ruhu Anıtı) ise St. John’s şehrinde, alayın da eğitim yaptığı tarihî meydanda 28 Eylül 2023 tarihinde açıldı. Anıtı’nın açılışında Dışişleri Bakan Yardımcısı Ahmet Yıldız, Newfoundland ve Labrador Eyalet Valisi Judy Foote, Çanakkale Valisi İlhami Aktaş, Tarihî Alan Başkanı İsmail Kaşdemir’in yanısıra; eyaletlerin başbakanı Dr. Andrew Furey, Türkiye Cumhuriyeti Kanada Büyükelçisi Esra Demir ve çok sayıda davetli yer aldı.[2] Geneli itibariyle çağdaş bir mezar taşı şeklindeki anıtın ön yüzünde dalgalanan Türk Bayrağı, arka yüzüne doğru Çanakkale Şehitleri Anıtına gönderme yapan bir kesit yer almaktadır. Zemine doğru ise bölgenin arazi yapısı biçiminde yüzeyler ve gelincik çiçeklerinin rölyef şeklinde olduğu bir yapı ile bütünleştirilmiştir. 3 m yüksekliğindeki anıt, beyaz granit boyalamalı kaidesiyle birlikte 3.40 metredir. Anıtın üst bölümünde oluşan boşluk/pencere formu, Türkiye’den (Çanakkale’den) Kanada’ya (St. John’s) ve anıtın dikildiği yerden Çanakkale’ye uzanan bir bakışın ufkun-yolun (barışın ve dostluğun) penceresi olarak da değerlendirilmektedir. Anıt alanındaki bilgilendirme panosunda ise, Çanakkale Muharebeleri ve Türk Anıtı konu başlıklarına esas açıklamalar ile Atatürk’ün Gelibolu siperlerindeki bir sesmi ve Çanakkale Savaşlarında Gelibolu’da yaşamını yitirenlerin annelerine seslenişindeki özlü sözleri İngilizce, Fransızca ve Türkçe olarak üç ayrı dilde yer almaktadır: Türkçe: “Bu memleketin topraklarında kanlarım döken kahramanlar! Burada, dost bir vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükûn içinde uyuyunuz. Sizler, Mehmetçiklerle yanyana koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve rahat uyuyacaklardır. Onlar bu topraklarda canlarını verdikten sonra, artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.” İngilizce: Those heroes who shed their blood and lost their lives. You are now lying in the soil of a friendly country. Therefore, rest in peace. There is no difference between the Johnnies and the Mehmets to us where they lie side by side here in this country of ours. You, the mothers who sent their sons from faraway countries, wipe away your tears, your sons are now lying in our bosom, and are in peace. After having lost their lives on this land they have become our sons as well…” Fransızca: “À ces héros qui ont versé leur sang et perdu la vie: vous reposez désormais dans la terre d’un pays ami. Reposez donc en paix. Il n’y a pas de différence entre les Johnnies et les Mehmets qui reposent côte à côte dans ce pays qui est le nôtre. Vous les mères, qui ont envoyé vos fils de pays lointains, séchez vos larmes; Vos fils se reposent maintenant en paix dans notre giron. Après avoir perdu la vie sur cette terre, ils sont devenus nos enfants.” Atatürk’ün ANZAC askerlerinin annelerine seslenişindeki bu sözlerin kaynağı, Atatürk döneminin İçişleri Bakanlarından Şükrü Kaya’dır. Şükrü Kaya bu sözleri, Atatürk’ün bizzat yazıp kendisine verdiğini söylemiştir. Atatürk’ün sözlerinin aslı ile yabancı dil çevirileri arasında ise fark vardır. Fark; yabancı dildeki çevirilere sözlerin aslında olmayan “bizim için Johnnyler ile Mehmetler arasında bir fark yoktur” (There is no difference between the Johnnies and the Mehmets to us / Il n’y a pas de différence entre les Johnnies et les Mehmets qui reposent côte à côte dans ce pays qui est le nôtre) tümcesinin fazladan eklenmiş olmasıdır. (Ayrıntılı bilgi için lütfen tıklayınız) [1] T.C. Çanakkale Valiliği “Kanada’da Çanakkale Ruhu Anıtı’nın Açılışı Gerçekleştirildi”,29.09.2023, erişim. 24.04.2025 [2]Tarih Dergi, “Çanakkale Şehitleri Kanada’da, Newfounland ise Sofa Tepe’de”, Aralık 2023, erişim: 24.04.2025