İtalya'da Atatürk İtalya-Roma, Museo Pietro Canonice: İzmir Atatürk Anıtı Modeli / Rölyefi Pietro Canonica, İtalyan heykeltıraş, ressam ve bestecidir. Torino Albertina Güzel Sanatlar Akademisi’nde heykeltıraşlık eğitimi aldı. 1929’da İtalya Akademisi’ne seçildi. Başarılı sanat yaşamı nedeniyle 1950’de İtalya Parlamentosu’na ömür boyu senatör seçilen Pietro Canonica, 8 Haziran 1959’da Roma’da hayatını kaybetti. Uluslararası üne sahip bir heykeltıraş olan Canonica, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye’de gerçekleştirdiği büyük çaplı mermer ve bronz heykeller ile Türk sanat tarihinde iz bırakmıştır. Türkiye’deki çalışmaları; Ankara Etnografya Müzesi önündeki “Atlı Atatürk Anıtı” (29 Ekim 1927), Ankara Sıhhiye Zafer Meydanı’ndaki “Mareşal Atatürk Anıtı” (04 Kasım 1927), İstanbul Taksim ‘deki “Cumhuriyet Anıtı” (08 Ağustos 1928)” ve İzmir’deki “İzmir Atatürk Anıtı” (27 Haziran 1932) ile Atatürk büstleridir.(1927-1928)[1] Sanatçının Roma’daki evi ve atölyesi, ölümünden sonra müzeye dönüştürülmüştür. “Viale Pietro Canonica, 2, 00197 Roma RM, İtalya” adresindeki müzenin giriş cephesinin önünde bir Alp askerini ve katırını tasvir eden bronz heykeller; zemin ve alt katlarda Pietro Canonica’nın kopyaları ve orijinalleri de dahil olmak üzere eserlerinin ile eskizlerinin sergilendiği odalar vardır. [2] İçinde sanat merkezi ve kafelerin bulunduğu Roma-Villa Borgese park içindeki “Museo Pietro Canonice” içinde; sanatçının Ankara’da yaptığı Atatürk Büstü, İzmir Atatürk Anıtı ve Taksim Atatürk Anıtı (Anıtın Kurtuluş Savaşı kısmı) model/rölyeflerine esas çalışmaları yer alıyor.[3] İtalya’nın başkenti Roma’daki “Museo Pietro Canonice” ve sanatçının bu çalışmaları içinde yer alan İzmir Atatürk Anıtı 1932): Pietro Canonica Müzesi’ndeki İzmir Atatürk Anıtı’nın orijinal eserin kaidesinin rölyefleri. (Tip: Heykel, Yıl: 1932, Malzeme ve teknik: Bronz kaplı alçı, Envanter: env. C.472nin modeli)[4] Pietro Canonica Müzesi’ndeki İzmir Atatürk Anıtı kaidesinin sol yanı[5] Pietro Canonica Müzesi’ndeki İzmir Atatürk Anıtı kaidesinin sağ yanı[6] İzmir Atatürk Anıtı: İzmir Cumhuriyet Meydanı’na Millî Mücadele’yi temsil etmek üzere 1932’de dikildi. İzmir valiliği ve belediye tarafından heykeltıraş Pietro Canonica’ya yaptırıldı. Koyu kırmızı renkli Afyonkarahisar mermerinden bir kaide ve Atatürk’ün atlı bronz heykelinden oluşur. Kaidenin üç cephesinde Kurtuluş Savaşı ve zafer konulu bronz kabartma vardır. 27 Temmuz 1932’de açılan anıtın kaidesi, mimar Asım Kömürcü tarafından hazırlandı. Heykel ise Roma’da yapılıp İzmir’e getirildi.[7] Kaide yapımı için 40.000 TL, heykel ve rölyefler için 150.000 TL, meydan düzenlemesi için 50.000 TL olmak üzere toplam 240.000 TL’ye mal oldu. Atatürk heykeli, dikdörtgen prizma şeklindeki kaidenin üzerindedir. Anıtta Atatürk, mareşal üniformasıyla ve savaş yöneten kumandan kimliği ile betimlenmiştir. Sol eliyle atın dizginlerini tutmakta, sağ kolu yere paralel olarak ileri doğru uzanmış işaret parmağı ile Akdeniz’i göstermektedir. Bu duruş, Atatürk’ün “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir ileri!” emrini verdiği anı simgelemektedir. Kaidenin üç cephesinde, yan cephelerin yarısını, ön cepheyi tümüyle kaplayan Kurtuluş Savaşı ve zafer konulu bronz kabartma yer almaktadır. Ön yüzde, Kurtuluş Savaşı’na katılan kahraman kadın ve askerlerimiz betimlenmiştir. Ön düzlemde ay yıldızlı bayrağı taşıyan beli hançerli kahraman bir köylü kızı İzmir yolunda ilerlerken görülmektedir. Ön Cephede, bronz harflerle: ”ORDULAR İLK HEDEFİNİZ AKDENİZ’DİR, İLERİ! BAŞKUMANDAN GAZİ MUSTAFA KEMAL, EYLÜL 1922”, Ön cephedeki rölyefin altında: ”BÜYÜK KURTARICIYA İZMİR‘İN MİNNET VE ŞÜKRANI, KURTULUŞ: 9 EYLÜL” yazılıdır. Kaidenin sağ yan kısmında bulunan kabartma Kemalpaşa yolunda Belkahve mevkiinden ordunun İzmir’e yürüyüşünü gösteriyor. Bu sahnede, başkumandan, Belkahve mevkiindeki asırlık çınar ağacı altındaki çeşmeden avuçlarıyla su içmekte ve dört asker bir topu iple dağın tepesine çıkarmaya çalışmaktadır. Ayrıca silâh yüklü bir kağnı ve uzaktan İzmir Körfezi görünüyor. Kaidenin sol yanındaki kabartmada, Türk ordusunun İzmir’e girişinin halkta uyandırdığı sevinç betimlenmiştir. Kabartmanın ayrıntılarına bakıldığında İzmir halkı ve askerlerin kavuşmasının yarattığı sevincin başarıyla verildiği görülür. Tüfeğini havaya kaldırmış bir Türk askeri ve cepheden dönen oğluna sarılmış bir ihtiyar, savaştan dönen babalarını kucaklamaya koşan çocuklar, Asker oğlunu kavuşmanın sevinciyle kollarını havaya kaldırmış başı örtülü kadın bu ayrıntılardan bazılarıdır.[8] Madeni Para Görseli[9] İzmir, Atatürk Anıtı[10] [1]tr.wikipedia.org, “Pietro Canonica”, erişim: 16.09.2024 [2]it.wikipedia.org, “Museo Canonica”, “Pietro Canonica”, erişim: 16.09.2024 [3]Positive Hour with İclal Margariti, “Roma’da Atatürk’le karşılaşmak-Roma”, 29 Ağustos 2020, erişim: 16.09.2024 [4] GÖRSEL:MUSEO PİETRO CANONİCA VE VİLLA BORGHESE, “museocanonica.it, “The taking of Smyrna – Monument to Kemal Ataturk” [5] GÖRSEL: DAILYMOTION, dailymotion.com, “Roma’daki Canonica Müzesi Milli Mücadele dönemi eserlerine ev sahipliği yapıyor” [6] GÖRSEL: DAILYMOTION, dailymotion.com, a.g.video [7]Vikipedi, “İzmir Atatürk Anıtı”, erişim: 18.09.2024 [8]İşte Atatürk, “Atatürk Anıtı, İzmir”, erişim: 18.09.2024 [9] Madeni Para Görseli: cumhuriyetparalari.com, “Pietro Canonica”, 29.10.2023, erişim:26.09.2024 [10]Görsel: Kent Yaşam, Alahattin Gürırmak “Atatürk heykelinin rölyefindeki askerin koluna ne oldu?”, 03.10.2016, erişim: 18.09.2024