Azerbaycan'da Atatürk Azerbaycan-Bakü, Miniatür Kitab Muzeyi (Miniatür Kitap Müzesi): Minyatür boyutta Atatürk Kitapları Miniatür Kitab Muzeyi (Bakü Miniatür Kitap Müzesi) “Bakü, AZ1004, Icherisheher, 1. gala şeridi, 67, Azerbaycan” (9R8M+G2M, Baku 1000, Azerbaycan) adresindedir. * Bu müze dünyanın ilk ve tek özel minyatür kitap müzesidir. Açılışı 23 Nisan 2002 tarihinde yapılan müze, Bakü – 02.02.1932 doğumlu Salahova Zarifa tarafından kurulmuştur. Salahova Zarifa Azerbaycan Pedagoji Enstitüsü Filoloji Fakültesi ile Moskova Basım Enstitüsü (editör-yayıncılık fakültesi) mezunudur. “Cumhuriyet Kitap Cemiyeti” lideridir. Bakü Azerbaycanlı kadınlar derneğinin başkanlığını yürütmektedir ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına bağlı UNESCO işlerinden sorumlu Milli Komisyon üyesidir. Zafer Nişanı şövalyesi, Ulusal Bilimler Akademisi İnsan Hakları Enstitüsü’nde profesör ve bir “Barış Elçisi” olan Salahova Zarifa Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı’nın fahri rozeti, Onur Nişanı, Onur Diploması, ulusal “Humay” ödülü, Uluslararası Edebiyat Ödülü, “Altın Kalem” medya ödülü, “Francisk Skorina” madalyası, “Dostluk ve İşbirliği İçin” madalyası, Anma Madalyası, Azerbaycan’ın Gururu” altın madalyası, Puşkin Madalyası, “Basım öncüsü Ivan Fedotov” madalyası ve “Guinness Dünya Rekorları” sertifikası gibi birçok ödül ve sertifika sahibidir.[1] Bakü Miniatür Kitap Müzesi 145 metrekare alan üzerine kuruludur. Bugün müzede, 3500’ü Guinness Rekorlar Kitabı standartlarına göre 75×75 mm’ye kadar olan minyatür kitap olmak üzere, 5.800’den fazla mini kitap 39 cam kutuda (2002 yılında açıldığında sadece 25 kasa vardı) sergileniyor. Eski SSCB’de sayfa boyutu 100×100 mm olan kitaplar minyatür olarak kabul ediliyordu. Bu nedenle koleksiyonda o dönemin boyutlarına karşılık gelen minyatür kitaplar da sergileniyor. Koleksiyondaki en nadide örnekler, Japonya’nın Tokyo kentindeki Toppan Yayınevi tarafından yayınlanan 4 mikrokitaptır: Bunlardan biri 0,75×0,75 mm ve 3’ü 2×2 mm ölçülerindedir, ayrıca Alman yayıncıların mikrokitapları: 1 2,0×2,9 mm (Leipzig) ) ve 3,5×3,5 mm (Münih) kitapları da müzede bulunuyor. Müze koleksiyonunun 2913 nadir minyatür kitabın bulunduğu kısmı, 1 Ekim 2014’te Guinness Rekorlar Kitabı’na dâhil edildi.[2] Böylece “Dünyanın en büyük minyatür kitap koleksiyonu” olarak onaylanmış oldu.71 ülkede basılmış kitapların olduğu müzede, minyatür kitapların yanı sıra farklı büyüteçler yardımıyla okunabilen mikro kitaplar da yer alıyor.[3] Müzede, Türkiye’den de yapıtlar var: “Kitab-ı Dede Korkut”, “Köroğlu”, Atatürk’ün “Nutuk”u, Alpaslan Türkeş’in “Dokuz Işık”adlı kitabı ile Ümit Yaşar Oğuzcan’ın şiir kitapları, Nazım Hikmet ve Yaşar Kemal’in kitapları Türkiye’ye ait bölümde sergileniyor.[4] Atatürk Kitaplarının Görselleri: photos.google.com, “Fotoğraflar”, “Minyatür Kitap Müzesi” [4]TRT AVAZ, “Dünyanın ilk ve tek minyatür kitap müzesi”, erişim: 08.03.2025 *Müze görseli: Bakü Miniatür Kitap Müzesi, Haider Ali Makhdoom, Nisan 2023, erişim: 31.08.2024 [1]MINIBOOKS, “Salahova Zarifa”, erişim: 31.08.2024 [2] MINIBOOKS, “Haqqımızda (Hakkımızda)”, erişim: 31.08.2024 [3] AA, “Fotoğraflar”, “En küçük kitapların en büyük koleksiyonu Guinness’te”, 22.01.2015, erişim: 31.08.2024