HİNDİSTAN’DA KEMAL GÜNÜ (18 Kasım 1938)
Seydahmet Soylu[1]
Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümü bütün dünyada bir üzüntü dalgası yaratırken Asya ve İslam dünyası da onun yasını tutmuştur. Atatürk’ün ölümü nedeniyle Mısır’da 7, İran’da da 11 gün yas ilan edildi; İslam ülkeleri bayraklarını yarıya indirdi, okulları tatil etti, günlerce yas tuttu ve camilerde Atatürk’ün ruhuna dualar okuttular.
Hint Müslümanları da “İslam’ın en büyük evladından biri, İslam dünyasının kahramanı, İslam’ın şerefli çocuğunu” kaybetmenin verdiği acıyla sarsılmıştır. Hindistan’ın bütün eyaletlerinde günlerce “Atatürk yası” tutulmuş, pek çok yerinde gıyabi cenaze namazları (guhbana namazı cenaze) kılınmış;[2] partiler bayraklarını yarıya indirmiştir.
Pakistan’ın ulusal kahramanı Muhammed Ali Cinnah (M. A. Jinnah), Atatürk’ün ölümü nedeniyle basına verdiği röportajda “Atatürk, modern İslam dünyasının en büyük Müslümanıydı ve eminim ki tüm Müslüman dünyası onun vefatını derinden yas tutacak” demiş; genel başkanı olduğu İslam Ligi örgütüne (Hindistan Müslümanlar Birliği) yaptığı 11.11.1938 tarihli çağrıda 18 Kasım 1938 Cuma gününün bütün Hindistan’da “Kemal Günü” olarak anılmasını istemiştir. Bu çağrı metni şöyleydi: “18 Kasım (1938) Cuma gününün Kemal Günü olarak anılmasını ve Modern Türkiye’nin kurtarıcısı ve yaratıcısı, İslam’ın en büyük evladından biri ve dünyaca ünlü bir sima olan Kemal Atatürk’ün ölümü ile Türk milletinin uğradığı onarılmaz kayıptan dolayı Hindistan Müslümanlarının en derin üzüntü ve sempati duygularının açıklanması amacıyla açık toplantılar düzenlenmesini bütün Hindistan İslam Ligi’nin il, ilçe ve köy teşkilatından rica ederim.”
Daha sonra da Pakistan’ın kurucusu olan büyük lider Cinnah’ın çağrısı doğrultusunda 18 Kasım günü, bütün Hindistan’da ‘Kemal Günü” olarak anıldı. Hindistan’da bayraklar yarıya indirildi. Bütün Müslüman dükkânları, okulları ve kamu kuruluşları, Atatürk’e saygı amacıyla kapatıldı. Camilerde Atatürk’ün ruhuna dualar okundu. Belediye meclisleri olağanüstü toplantılar yaparak Aziz Ölü’nün anısına saygı duruşundan sonra çeşitli başsağlığı kararları almışlardır.
Örneğin Müslüman Birliği, Jorhat Şubesi tarafından, Khan Sahib Maulvi Ruknuddin B. A., B. L., M. L. C. başkanlığında, 18 Kasım 1938’de Gazi Kemal Atatürk Günü’nü anmak için Bistwan Belediye Binası’nda bir taziye toplantısı düzenlendi. Müslüman Birliği Sekreteri Dr. Abdul Hakim ve diğer konuşmacılar, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yaşam öyküsünü, özellikle de onun modern Türkiye’yi oluşturmak için benimsediği inkılapları anlatan konuşmalar yaptılar.
Hindistan’ın Jorhat kasa-basında yapılan “Kemal Günü” töreninde konuşan Dr. K. Hafi-zuddin Ahmet, “Rahmetlinin ruhuna gösterilecek gerçek saygı O’nun izinde yürümek olacaktır” demiştir.
Darjeeling Eyaleti Siliguri İslam Encümeni tarafından 18 Kasım 1938 günü kent meydanında miting düzenlendi. Mitingde “Yeni Türkiye’nin yaratıcısı ve kurucusu, hayatı ve ruhu olan çağının en büyük devlet adamı Gazi Kemal Atatürk’ün zamansız ölümünden duyulan derin ve yürek dolusu üzüntüyü dile getirmeye ve Atatürk’ün ölümüyle uğradığı onarılmaz kayıptan dolayı Türk milletine Siliguri Müslümanlarının sempatilerini bildirme” kararı alındı.
Güntur Müslümanları, yerel Müslüman Birliği’nin himayesinde, İSLAM’IN EN BÜYÜK EVLATLARINDAN BİRİ, DÜNYA İNSANI, MODERN TÜRKİYE’NİN KURTARICISI VE YARATICISI’NIN vefatıyla Türk Milletinin yaşadığı telafisi mümkün olmayan kayıpları için en derin duygularını ve sempatilerini ifade etmek üzere, saat 16.30’da Belediye Parkı’nda geniş katılımlı bir halk toplantısı düzenledi. Toplantıya Belediye Meclis Üyesi Mastan başkanlık etti. M. Safadar Hüseyin, M. A. Sattar ve Cumhurbaşkanı, Atatürk’ün hayatını kısaca anlatırken, dinleyicilerin dikkatini, onun sayısız imkânsızlıklar ve olumsuzluklar arasından sihirli elleriyle Çağdaş Türkiye’yi yaratmasını sağlayan başlıca özelliklerine çektiler. Bu ülke, dünyanın en ileri devletlerinden biridir. “Bu toplantıda, GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ün vefatı derin bir üzüntüyle kayda geçirildi. Toplantı dualarla başladı ve dualarla sona erdi.
18 Kasım 1938’de Cuma namazında toplanan Vişnupur (Bannura) Müslümanları büyük bir vatansever, büyük bir general, büyük bir reformcu, kurtarıcı ve modern Türkiye’nin kurucusu olan Kemal Atatürk’ün vefatından dolayı duyduğu derin acıyı ve üzüntüyü kayda geçirdi ve cemaat, Alt Bölümleri adına Türk milletine dileklerini ileterek telafisi mümkün olmayan kayıpları için başsağlığı dilediler.
“Batı Bengal’in Hooghly bölgesindeki Sabalsinghapur’daki Kemal Günü” ile ilgili genel toplantı 18 Kasım 1938 tarihinde saat 14:00’te, Sabalsinghpur Junior Medresesi binasında Moulvi Se rajul Huq başkanlığında yapıldı. Toplantıda “Mustafa Kemal Atatürk’ün üzücü ölümü karşısında duyulan içten üzüntü ve kaybı kayda geçirildi, ailesine ve tüm Türklere en sıcak sempati ve içten başsağlığı dilekleri iletildi. Ayrıca Mustafa Gazi Kemal’e olan vatanseverliğinden dolayı içten bağlılık duyguları dile getirilmiş, ona büyük bir minnet borcu olduğu belirtilmiş, büyük saygı ve sevgiyle anılmış ve onu Müslüman Cihan’ın (Zahan) en büyük hayırseverlerinden biri olarak nitelendirmişlerdir.
Gazi Mustafa Kemal’in ölüm haberi yayıldığında Sasaram‘daki Müslüman nüfusun üzerine bir kasvet çöktü. 18 Kasım Kemal Gününde, Sasaram Müslüman Birliği, Hasan Şah Sur camisinde Kur’an-ı Kerim Hwani’si düzenledi. Dörtten fazla hatim okundu. Aynı camide Cuma namazından sonra Mevlana Ruknuddin Dana başkanlığında büyük bir toplantı düzenlendi. Toplantının ve Sasaram Müslüman Birliği Başkanı Bay Sultan Alam Khan, vefat etmiş büyük kahraman Atatürk’ün çok taraflı faaliyetlerini ve kalbinin çeşitli niteliklerini anlattı. Sonunda merhumun ruhuna huzur duası yapıldı. “Sasaram Müslümanlarının bu toplantısında da, Gazi Mustafa Kemal’in ölümüyle özellikle İslam ülkelerinin ve genel olarak dünyanın yaşadığı telafisi mümkün olmayan kayıptan duyulan derin üzüntü ifade edilerek, Türk Kardeşlerine yaslarında başsağlığı dilenmiştir.
Mustafa Kemal Günü’nü anmak amacıyla 18 Kasım 1938’de Daulatpur Publa Birliği Müslüman Birliği himayesinde Daulatpur Okulu Camii kompleksinde Mevlevi S. M. Atiar Rahman, M. A., B. T. başkanlığında bir halk toplantısı düzenlendi. Cami imamı Mevlevi A. K. M. Abdur Rahman tarafından Cuma namazından sonra merhumun ruhuna huzur için Fatiha okundu. Modern zamanın sayılı büyük şahsiyetlerinden biri olan Mustafa Kemal Paşa’nın vefatı dolayısıyla yöre halkının en içten taziyelerini iletmeleri oy birliği ile kararlaştırıldı.
Dum Dum Islam Ligi öncülüğünde 18 Kasım (1938) günü düzenlenen başsağlığı mitingindi, İslam dünyasının parlayan güneşi Gazi Mustafa Kemal’in acı ölümünden duydukları derin üzüntüyü ve başsağlığı dilekleri dile getirilmiş, müteveffanın yaslı ailesine ve Türk kardeşlerine yürekten başsağlığı dilekleri iletilmiştir.
Kemal Günü” kapsamında, Bhola’da Alt-Bölge Müslüman Birliği‘nin himayesinde büyük bir halk toplantısı düzenlendi. Toplantıya Molvi Abdul Ghafur başkanlık etti. Molvi Abdul Haşim. M. A., B. L., toplantının amacını açıkladı ve tüm dünyanın yas tuttuğu Gazi Mustafa Kemal’in hayatını ve muhteşem başarılarını kısaca anlattı. Daha sonra oybirliğiyle şu karar alındı: “Bhola kamuoyunun toplantısı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, günümüzün en büyük Müslümanı, en büyük insanı, en büyük askeri ve diplomatı, modern Türkiye’nin kurtarıcısı ve yaratıcısının vefatıyla Türk milletinin ve Müslüman dünyasının -hatta tüm dünyanın- yaşadığı telafisi mümkün olmayan kayıptan dolayı en derin üzüntü ve sempati duygularını ifade eder ve Türk milletine ve yaslı aile fertlerine en içten taziyelerini iletir ve merhumun ruhuna huzur ve sükûn duasında bulunur.”
Batı’nın Büyük Paşası’nın hüzünlü ölümü bizim için gökten inen bir şimşekten daha az değildir” diyen Bengal’in Teppera Eyaleti Rupsa Islam Birliği Sekreteri N. Zaman’ın çağrısı üzerine, 18 Kasım 1938 Kemal Gününde Thana’daki 300’den (üç yüz) fazla camide Cuma namazından sonra “mevlit” okunarak İslam’ın Yüce Oğlu’nun ölmüş ruhu için dua etmek üzere halk toplantıları düzenlenmiş, namazlar kılınmıştır. ”Kemal Atatürk’ün telafisi mümkün olmayan üzücü kaybının yası tutulmuş ve Tanrı, yorgun ruha Cennette sonsuz huzur versin denilerek kayıplarından dolayı Türklere başsağlığı dilenmiştir.
Açıklanan toplantılarda alınan kararların bir örneği, Türkiye Cumhuriyeti Kalküta Başkonsolosluğuna da gönderilmiştir.[3]
Kalküta Öğrenci Derneği, O’nu, “Büyük asker, lider, reformcu ve yurtsever; Türkiye’nin kurtarıcısı, İslam dünyasının umudu ve iftihar kaynağı, Asya’nın savunucusu ve çağımızın en büyük devlet adamı” diye anmıştır. Hindistan’ın Behar eyaleti Gaya kenti Baro Birliği de Atatürk’ün aziz anısı önünde saygıyla eğilerek onu. “Büyük general, devlet adamı, yönetici ve dünyanın en büyük millet yaratıcılarından ve reformcularından ve yüzyılımızın en büyük Asyalılarından biri” olarak nitelendirmiştir.
Mahatma Gandhi, Pandit Jawaharlal Nehru, Bhola Bhai Desai ve N. Subash Chandre Bose gibi Müslüman olmayan Hintli liderler de Atatürk’ün üstün kişiliğine ve Hint istiklal hareketine katkısına işaret ederek, onun sömürgeciliğe karşı, hürriyetçi, yenilikçi ve barışçı yönüne vurgu yapan başsağlığı mesajları yayımladı.[4]
[1] Emekli Eğitim Müfettişi
[2]X, Sinan Meydan (@SMEYDAN), “Hindistan’da Kemal Günü (18 Kasım 1938)”, 19 Kas 2023, erişim: 19.06.2025
[3] .Bilal Şimşir, Doğunun Kahramanı Atatürk (scribd.com), s. 236-237, 436-438,454-474), erişim: 20.06.2025
[4]Atatürk Ansiklopedisi (ataturkansiklopedisi.gov.tr), Salim Cöhce: “Atatürk Döneminde Türkiye-Hindistan İlişkileri”, 9 Nisan 2021, erişim: 19.06.2025i
Görsel: X, Pakistan Embassy Türkiye (@PakinTurkiye), “#Pakistan halkı #Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ü…”, 10 Kas 2017, erişim: 22.06.2025