Japonya'da Atatürk Japonya-Kushimoto: Atatürk Heykeli Atatürk’ün bu heykeli, Japonya’nın Kushimoto kentindedir. Kushimoto’nun bir başka önemi; 1890 yılında Osmanlı İmparatorluğunun Ertuğrul adlı firkateyninin fırtına ile sürüklendikten sonra bu kent önündeki sahilin kayalıklarına çarparak batmış olmasıdır. Bu trajedi şöyle oluşmuştur: “II. Abdülhamid, 1887 yılında Japonya İmparatorunun yeğeninin bir savaş gemisiyle İstanbul’u ziyaret etmesinin ardından Japonya’ya bir heyet gönderilerek iade-i ziyaret yapılmasını emretmişti. Bu ziyaret için İstanbul tersanelerinde yapılan Ertuğrul Fırkateyni seçildi. 609 mürettebat vardı. O yıl Bahriye Mektebini bitiren genç teğmenlerin tamamı da gemiye alınmış ve bu uzun gezide tecrübelerini artırmaları hedeflenmişti. Gemi, Sultan II. Abdülhamid’den Japon İmparatoruna mücevherli imtiyaz nişanı ve diğer hediyeleri götürecekti. Ertuğrul Fırkateyni, Temmuz 1889’da İstanbul’dan yola çıktı Fırkateyn Singapur’a vardığında Kafile Başkanı Albay Osman Bey Amiralliğe terfi ettirildi. Gemi, 11 ay sonra 7 Haziran 1890 tarihinde Japonya’nın Yokohama Limanına vardı. Japon İmparatoru, Türk amiralini ve heyetini görkemli bir şekilde karşıladı. Şehir halkı Türk amiralinin saray arabası ile İmparatorun yanına gidişini sevgi gösterileriyle takip etti. Ertuğrul Fırkateyni, Japon sularında kaldığı üç ay boyunca etrafındaki binlerce Japon kayığına 50 kişilik bandosuyla konserler verdi. Nihayet geri dönüş yolculuğu için hazırlıklar tamamlandı. Yola çıkılacağı gün Japon Bahriyesinin tayfun uyarısına rağmen, Ertuğrul Fırkateyni planlandığı gibi 15 Eylül 1890 tarihinde Yokohama Limanı’ndan ayrıldı. Kushimoto açıklarında tayfuna yakalanan Ertuğrul Firkateyni 16 Eylül 1890’da kayalara çarparak battı. Kazadan sadece 69 denizci kurtulabildi, Amiral Osman Bey de dahil diğer mürettebat hayatını kaybetti. Ertuğrul Fırkateyni’nin trajik sonu Türk-Japon halklarını yakınlaştırdı. Yöre halkı, kazadan kurtulanlara büyük yardım ve yakınlık gösterdi. Torajiro Yamada isimli bir Japon, şehit yakınları ve kazazedeler için yardım kampanyası düzenledi. Toplanan para aynı kişi tarafından dönemin padişahına teslim edildi. Hayatta kalan 69 denizci, Japonya İmparatorunun talimatıyla Hiei ve Kongo isimli iki askeri gemi ile İstanbul’a gönderildi. Kazada ölenlerin anısına Kushimoto’da bir Anıt yapıldı. İlk anıt Japonlar tarafından 1891’de dikilirken, 1929 yılında yine Japonlar tarafından genişletildi. Şehitlik Anıtı, 3 Haziran 1929 tarihinde Japon İmparatoru tarafından da ziyaret edildi. 1937’de Türkiye tarafından restore edilen anıt önünde her yıl düzenli olarak anma törenleri yapılmaktadır. Kushimoto’da, Ertuğrul Fırkateyni Şehitleri Anıtı’nın yakınında bir de müze[1] bulunmaktadır. 1974 yılında inşa edilen “Türk Müzesi“nde Ertuğrul Fırkateyni’nin maketi, gemideki asker ve komutanların fotoğrafları ve heykelleri bulunmaktadır. Kushimoto kasabası Mersin ve Yakakent ile kardeş şehirdir.”[2] Kushimoto’daki bir diğer anıt, atının üzerinde Pasifik Okyanusu’na bakan bir Atatürk heykelidir. Heykeltıraş Metin Yurdanur tarafından yapılan heykel, kaidesiyle birlikte yerden 7,5 metre yüksekliğinde ve 8 ton ağırlığındadır. Türkiye Cumhuriyeti Tokyo eski büyükelçisi Sermet Atacanlı’nın anlatımıyla buradaki Atatürk heykelinin hikâyesi şöyledir: Heykelin Japonya macerası 1996 yılında başlar. Gelişen Türk-Japon ilişkilerine paralel olarak, Tokyo’nun kuzeyinde Kashiwazaki adlı bir kasabada yöre belediyesi tarafından “Türk Kültür Köyü” adlı bir eğlence ve kültür merkezi açılmış, daha sonra da Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Müdürlüğü tarafından heykeltıraş Metin Yurdanur’a yaptırılan heykel buraya dikilmiştir. Ancak işletme 2005 yılındaki bir büyük deprem sorası meydana gelen hasarlar nedeniyle kapatılmış, o tarihlerde Japonya’da hüküm süren ekonomik krizin de etkisiyle bir daha açılamamıştır. Sonrasında ise Türk Köyü yıkılıp, arazisi bir özel şirkete satılmıştır. Bu arada 2005 depreminde heykel de zarar görmüş, kaidesi zayıflayınca devrilme tehlikesi ortaya çıktığı için belediye tarafından kaidesinden sökülerek yana yatırılmıştır. 2007 yılında bazı Türk ve Japon gazetelerinde heykelin yana yatmış görüntüsü haber olup eleştirel yazılar çıkması üzerine, Tokyo Büyükelçisi Sermet Atacanlı heykeli bulunduğu yerden kaldırtarak bir depoya naklettirir. Kashiwazaki Belediyesi ve heykelin sahibi konumuna geçen Japon iş adamı Bay Tobita da durumdan rahatsız olurlar. Türk devletinin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün anısına karşı saygısızlık olarak algılanabilecek bir durumun ortaya çıkmaması için titizlenirler. Ama hem heykelin mülkiyeti hem de tamir ve başka yere nakli masrafları gibi konularda problemler vardır. Büyükelçi, “Japon Vakfı” (Nippon Foundation) adını taşıyan bir kuruluşun başında bulunan Bay Sasakawa Yohei’nin bu konuyla ilgilendiğini ve konu hakkında olabileceğini öğrenir. Vakıf bünyesinde “Sasakawa Barış Vakfı” adlı bir başka kuruluş da vardır. Bu kuruluşun danışmanı ise sık sık Türkiye’yi ziyaret eden, Prof. Yoshiaki Sasaki’dir. Sermet Atacanlı her ikisi ile de görüşür. Önce heykel için en iyi yerin Ertuğrul Anıtı’nın bulunduğu Kushimoto olduğunda anlaşırlar. Heykelin, 100.000 Dolar civarında çıkacak maliyetini ise Sasakawa Yohei karşılar. Heykel bulunduğu yerden alınarak önce Tokyo’ya getirilir. Burada tamir ve bakımı yapıldıktan sonra bir süre Japon Vakfı’nın Tokyo’da bulunan Gemi Bilimleri Binası’nın arazisi içinde Tokyoluların ziyaretine açılır. Bir süre burada sergilendikten sonra 20 Mayıs 2010 günü Kushimoto Belediyesi’ne teslim edilir ve bu şirin kasabada yeni kaidesine yerleştirilir. 2010 yılı aynı zamanda, Ertuğrul faciasının 120. Yılıdır. Anıtın resmi açılış 3 Haziran 2010 günü belirlenir. Çünkü Ertuğrul şehitleri için ilk olarak 1891 yılında dikilen mütevazı anıt 1929 yılında restore edilmiş ve İmparator Meiji bu anıtı 3 Haziran 1929 tarihinde ziyaret etmişti. Ayrıca, bugün orada bulunan ve Türkiye’nin katkılarıyla büyütülen Ertuğrul Anıt’nın açılış töreni de yine 3 Haziran 1937 günü yapılmıştı. Açılış törenine, babası Prens Takahito Mikasa Kırşehir’in Kaman ilçesinde bulunan Kalahöyük’deki arkeolojik kazılara ve kazılarda bulunan eserlerin sergileneceği müzenin yapımına başından beri büyük destek olmuş, kendisi de Türkiye’yi birkaç defa ziyaret etmiş olan Prens Tomohito Mikasa da davet edilir. 3 Haziran 2010 günü ilk tören o tarihten 120 yıl önce Ertuğrul Firkateyni’nin battığı kıyıların 250 metre kadar açığında Minabe adlı bir Japon savaş gemisinde yapılır. Prens Tomohito kızı Prenses Akiko ile bu törene de katılır. Ayrıca, Ertuğrul Firkateyni’nin Komutanı Osman Paşa’nın torunu Osman Tektaş da törende hazır bulunur. Oradan karaya çıkıp ikinci törenin yapılacağı Ertuğrul Anıtı’na gelinir. Ardından günün üçüncü ve son etkinliği için Atatürk Anıtı’nın bulunduğu yere gelinir. Tören için Türkiye’den Mehter Takımı da getirilmiştir. Açılış törenine Prens Tomohito ve Prenses Akiko, Kushimoto Belediye Başkanı, Kushimoto’nun bağlı olduğu Wakayama eyaletinin valisi ve iki parlamento üyesi ile Toyoto firmasının başkanı Fujio Cho ve heykeli yapan heykeltıraş Metin Yurdanur katılır. Açılış konuşmasını yapan Büyükelçisi Sermet Atacanlı, projenin finansmanını sağlayan Japon Vakfı Başkanı Sasakawa Yohei’ye teşekkür ederek kendisine bir plaket verir. Açılışı, heykelin yaratıcısı Metin Yurdanur, Büyükelçi, iki milletvekili ve Bay Cho birlikte yaparlar. Heykelin önündeki tanıtıcı panoda ise Kushimoto Belediyesi’nin ağzından Büyükelçisi Sermet Atacanlı tarafından kaleme alınmış şu yazı ve Japonca tercümesi vardır: KUSHIMOTO DAKİ ATATÜRK HEYKELİNİN ONÜNDE BULUNAN TANITICI PANO METNİ “Birinci Dünya Savaşı sonunda bölünüp işgal edilen vatanını kurtarmak için halkına önderlik eden Mustafa Kemal Atatürk, ulusuna bu savaşta büyük bir zafer kazandıran Türk ulusunun büyük kahramanıdır. Atatürk, ilk Cumhurbaşkanı olarak uyguladığı kapsamlı devrimlerle ülkesinin çağdaşlaşmasını sağlayan, Cumhuriyet’in kurucusu olarak bugün de Türk ulusunun derin sevgi ve saygıyla bağlı olduğu büyük önderidir. Bu heykel, Japonya ile Türkiye arasındaki dostluk ilişkilerinin başlangıcı olan Ertuğrul Firkateyni’nin batmasının 120. yıldönümüne denk gelen içinde bulunduğumuz bu yılda, ikili ilişkilerin daha da gelişmesi dileği ile T.C. Tokyo Büyükelçiliği tarafından Kuşimoto Belediyesi’ne hibe edilmiştir. Bu heykelin Kuşimoto Belediyesi’ne hibe edilmesi ve dikilmesi için büyük destekte bulunan başta T.C. Tokyo Büyükelçiliği ve Nippon Foundation olmak üzere emeği geçen kişi ve kuruluşlara en içten teşekkürlerimizi sunarız. 3 Haziran 2010“[4] “ムスタファ・ケマル・アタテュルク騎馬像 (1881~1938) 第一次世界大戦後、分割占領された祖国解放に立ち上がったムスタファ・ケマル・アタテュ ルクは、指導者としてこの戦争を勝利に導いたトルコ国民の偉大な英雄である。 アタテュルクは初代大統領として、あらゆる分野で改革を行い、祖国の近代化を成し遂げた 建国の父として今尚、国民から深い尊敬を受けている。 この騎馬像は日本トルコ友好の礎を築いた軍艦エルトゥールル号の遭難120年に当る年に 更なる両国友好の発展を祈って駐日トルコ共和国大使館より串本町に寄贈されたものである。 本像の串本町への寄贈、設置にあたり支援をいただいた駐日トルコ共和国大使館、日本財団を はじめとする多くの方々に深基の感謝を捧げるものである。” Heykelin kaidesinin üzerinde Türkçe ve Japonca olarak, Atatürk’ün özlü sözü “Yurtta sulh, cihanda sulh” yer alıyor. Atatürk Heykeli Görselleri: 4travel.jp, “ムスタファ ケマル アタテュルク騎馬像 (Mustafa Kemal Atatürk Atlı Heykeli)”, erişim: 16.11.2024 [1]Ertuğrul Fıkateyni Şehitleri Anıtı ile Türk Müzesi Görselleri: Vikipedi, “Ertuğrul Fırkateyni Şehitleri Anıtı ve Müzesi”, erişim: 17.11.2024 [2]Türkiye Cumhuriyeti Tokyo Büyükelçiliği, “Ertuğrul Fırkateyni Faciası”, 04.07.2017, erişim: 16.11.2024 [4]APM Ankara Politikalar Merkezi, Sermet Atacanlı “Japonya’da Bir Atatürk Heykeli”, 21 Şubat 2021, erişim: 16.11.2024